Oostende stond van 13 tot 17 oktober 2025 in het teken van het maritieme verleden, ter gelegenheid van IKUWA8, het achtste wereldcongres over onderwaterarcheologie met als centraal thema ‘Telling the Exciting Tales of Our Past’. Vierhonderd onderzoekers, beleidsmakers en erfgoedbeheerders uit 50 landen wereldwijd kwamen samen in De Grote Post om de rijkdom van het ‘blauwe erfgoed’ te verkennen. Van eeuwenoude scheepswrakken tot vergeten kustlandschappen: de zee bewaart een schat aan verhalen die ons iets leren over handel, migratie, oorlog én klimaatverandering.
Met lezingen, workshops en excursies bood IKUWA8 een unieke blik op hoe wetenschap, technologie en erfgoedzorg elkaar versterken. Nieuwe technieken zoals 3D-scans en drones maken het mogelijk om onderwatererfgoed met ongeziene precisie in kaart te brengen en toegankelijk te maken voor het brede publiek. Tegelijk werd er gediscussieerd over actuele uitdagingen: hoe beschermen we deze fragiele resten tegen illegale berging, erosie en de impact van een veranderend klimaat?
IKUWA staat voor Internationaler Kongreß für Unterwasserarchäologie. Het is een netwerk dat congresbijeenkomsten organiseert over erfgoed en archeologie onder water. Doelstellingen zijn onder meer de bewustwording vergroten over het belang van cultureel onderwatererfgoed, en de internationale samenwerking bevorderen op vlak van bescherming, regulering en onderzoek van onderwatererfgoed. IKUWA ontstond in Duitsland in 1999, en kende sindsdien conferenties in Rostock, Marseille, Londen, Zadar, Cartagena, Fremantle, Helisinki en nu dus Oostende, dit telkens om de drie-vier jaar.
In Oostende kreeg voor het eerst ook het brede publiek de kans om deel te nemen via publieksactiviteiten. Zo was er de GIRT-workshop voor duikers, mede gedragen door het VLIZ wetenschappelijk duikteam en de uitmuntende lezing van James Delgado. Dat maakt van onderwaterarcheologie niet enkel een academisch thema, maar ook een gedeelde ervaring die nieuwsgierigheid wekt bij jong en oud.
Deelnemers aan de conferentie konden ook deelnemen aan diverse educatieve uitstappen in Oostende (Fort Napoleon, Mercator, Amandine, Ensorhuis) en elders aan de kust (NAVIGO museum, Raversijde, Zwin Natuurpark met Doggerland expo) of verder landinwaarts (middeleeuws Brugge, MAS Antwerpen, Ath espace Gallo-Romaine).
“De brede scope, met zowel aandacht voor maritiem & estuarien erfgoed, maar ook verdronken landschappen etc., is uniek in het archeologische landschap. Ik onthoud ook de sterke keynote sprekers, het nooit eerder geziene aantal deelnemers aan IKUWA, de straffe lezing van topvedette John Delgado voor meer dan 300 geïnteresseerden uit de buurt. En de boost die dit alles ongetwijfeld betekent voor de samenwerking in archeologie te lande”, aldus een tevreden hoofdorganisator, Marnix Pieters (Agentschap Onroerend Erfgoed). Met IKUWA8 zet Vlaanderen zich dan ook stevig op de kaart als een draaischijf van internationaal maritiem erfgoedonderzoek. Het congres benadrukte dat ons verleden niet alleen in musea of archieven ligt opgeslagen, maar ook verscholen ligt onder de golven, het strand, het kustlandschap – klaar om ontdekt en bewaard te worden voor toekomstige generaties.
Het congres is een co-organisatie van IKUWA, het Agentschap Onroerend Erfgoed, het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), Erfgoed Vlaanderen, Agence Wallonne du Patrimoine, de Universiteit Gent, de Vrije Universiteit Brussel, VisitFlanders, de provincie West-Vlaanderen en de stad Oostende. Het evenement kreeg ondersteuning van Haven Oostende, DRASSM (Département des recherches archéologiques subaquatiques et sous-marines, Frankrijk) en RCE (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Nederland). IKUWA8 is een evenement erkend als actie binnen het VN-decennium van oceaanwetenschap voor duurzame ontwikkeling.
Het VLIZ was naast co-organisator, ook logistieke eventmanager en communicatieve ondersteuningspilaar. VLIZ-voorzitter Carl Decaluwé en algemeen directeur Jan Mees verzorgden een welkomstwoord. En diverse wetenschappers en andere VLIZ-experten lieten van zich horen, zowel tijdens geleide bezoeken aan het onderzoeksschip RV Simon Stevin, het Marine Robotics Centre, bij de GIRT-workshop als bij tal van lezingen, posters en inhoudelijke parallelsessies. En, drie jonge beloftevolle mariene professionals uit Sri-Lanka, Taiwan en Colombia konden deelnemen dankzij een beurs vanuit de filantropische werking van het VLIZ (De Zee als Goed Doel), gesponsord door C-Hotels.
Foto's: Onroerend Erfgoed | Kris Vandevorst
