De laatste jaren is er een sterk groeiende interesse én internationale samenwerking op het vlak van geo-archeologisch onderzoek van het Continentaal Plat. Dit nieuw en uitdagend onderzoeksveld integreert de studie van klimaat- en zeespiegelverandering, paleogeografie en paleolandschap, prehistorische archeologie, en menselijke aanwezigheid en migratieroutes in de Noordzee. Dat gebied was ooit grotendeels land maar ligt nu begraven onder de zeebodem (cfr. EMB Position Paper 21 ‘Land Beneath the waves – submerged landscapes and sealevel change’). VLIZ is één van de wegbereiders in België en Europa van dit bij uitstek interdisciplinaire onderzoeksveld dat exacte wetenschappen en geesteswetenschappen samenbrengt.
De onderzoeksgroep ‘Seascapes Past and Future’ wil het geo-archeologisch onderzoek in de Noordzee grensverleggend uitbouwen, in nauwe samenwerking met binnen- en buitenlandse onderzoeksinstituten. Er zijn drie grote onderzoekslijnen: (1) Reconstructie van verdronken landschappen. Hoe veranderde het paleolandschap in de zuidelijke Noordzee tijdens het laat Quartair (ruwweg de laatste 150.000 jaar). Wat is er bewaard gebleven van deze landschappen, inclusief sporen van menselijke aanwezigheid; (2) Hoogtechnologisch onderzoek op basis van akoestische beeldvorming van de zeebodem. Hoe kunnen we begraven (archeologische) structuren en objecten zo gedetailleerd mogelijk ruimtelijk in kaart brengen en visualiseren en (3) Verkenning van de kustnabije zone. Karakterisatie van de sedimenten en afzettingslagen. Hoe is de kustlijn en de kustvlakte de voorbije 7000 jaar geëvolueerd? Wat voor effect had dit op de mens en vice versa.
Voor dit onderzoek maakt VLIZ maximaal gebruik van zijn uitgebreide infrastructuur (RV Simon Stevin, akoestische apparatuur, vibrocore, etc.). Daarnaast zet het VLIZ Robotics Centre autonome vaartuigen (ROV, AUV, USV) in voor een efficiënte verkenning van de zeebodem en (ondiepe) ondergrond.
Contact: Dr Tine Missiaen (Tine.Missiaen@vliz.be)
Recente en relevante publicaties
- Cohen, K.M., Cartelle, V., Barnett, R., Busschers, F.S., Barlow, N.L.M., 2022. Last Interglacial sea-level data points from Northwest Europe. Earth Syst Sci Data 14, 2895–2937. https://doi.org/10.5194/essd-14-2895-2022
- García-Moreno, D., Vandorpe, T., De Clercq, M., Roche, M., Vertino, A., Missiaen, T., 2021. Characterisation of Middle–Late Pleistocene groove-and-ridge landforms incised across the Dover Strait. Geomorphology 376, 107517. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2020.107517
- Giglio, C., Benetti, S., Plets, R.M.K., Dunlop, P., Ó Cofaigh, C., Sacchetti, F., Salomon, E., 2022. Character of advance and retreat of the southwest sector of the British-Irish Ice Sheet during the last glaciation. Quat Sci Rev 291, 107655. https://doi.org/10.1016/j.quascirev.2022.107655
- Mestdagh, T., Lobo, F.J., Llave, E., Hernández-Molina, F.J., García Ledesma, A., Puga-Bernabéu, Á., Fernández-Salas, L.-M., Van Rooij, D., 2020. Late Quaternary multi-genetic processes and products on the northern Gulf of Cadiz upper continental slope (SW Iberian Peninsula). Mar Geol 427, 106214. https://doi.org/10.1016/j.margeo.2020.106214
- Missiaen, T., Fitch, S., Harding, R., Muru, M., Fraser, A., De Clercq, M., Moreno, D.G., Versteeg, W., Busschers, F.S., van Heteren, S., Hijma, M.P., Reichart, G.-J., Gaffney, V., 2021. Targeting the Mesolithic: Interdisciplinary approaches to archaeological prospection in the Brown Bank area, southern North Sea. Quaternary International 584, 141–151. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2020.05.004
Projecten
2022-2024. MIRICLE: Mine Risk Clearance for Europe. Funded by EU EDIDP. Coordinated by Naval Group Belgium.
2023-2025. CLAY TECONICS: Influence of clay tectonics in the North Sea on offshore wind foundation design and installation. Funded by VLAIO. Coordinated by VLIZ.
2019-present. DEEP HISTORY: Revealing the palaeolandscape of the southern North Sea. Internal VLIZ Funding. Coordinated by VLIZ.
2020-present. Palaeolandscape of the Scheur. Internal VLIZ funding. Coordinated by VLIZ.
2023-2029. Life on the Edge: Studying the coastal zone of the Late Palaeolithic. Funded by UKRI Future Leaders Fellowship (UK). Coordinated by Bradford University (UK).
2023-2027. Taken at the Flood: ensuring sustainable heritage strategies for green energy development in the North Sea. Funded by AHRC (UK). Coordinated by Bradford University (UK).
2021-present. Archaeological desktop studies in the Princess Elisabeth windfarm zone. Funded by FOD Economie. Coordinated by Periplus (NL).