De kans is reëel dat we binnen de zeven jaar de kritische kaap van +1,5°C opwarming t.o.v. het pre-industriële tijdperk ronden. In 2023 bedroeg de uitstoot 40,9 miljard ton CO2, te wijten aan verbranding van fossiele brandstoffen en aan veranderd landgebruik. Hierdoor zal het jaar eindigen met een atmosferische concentratie van 419 deeltjes CO2 per miljoen, of vijftig percent hoger dan in het pre-industrieel tijdperk. De oceaan nam het voorbije decennium jaarlijks één vierde of 10,4 miljard ton van de gezamenlijke uitstoot op, en blijft zijn rol als ‘airco’ van onze planeet behouden. Zo blijkt uit de nieuwste studie van het internationaal team klimaatexperten van het Global Carbon Budget, voorgesteld tijdens de COP28 klimaattop in Dubai.
De harde cijfers
De jaarlijkse update van het Global Carbon Budget toont dat de CO2-uitstoot door verbranding van fossiele brandstoffen in 2023 met 1,1% is gestegen tot een nieuw record van 36,8 miljard ton. Wordt daar ook de CO2-uitstoot bijgeteld te wijten aan veranderingen in landgebruik, dan kloppen we in 2023 af op 40,9 miljard ton. Aan dit tempo lijkt het doel om de kritische kaap van +1,5°C niet te overschrijden, zoals gesteld in het Parijs Akkoord (2015), heel ver weg. De studie schat dat er 50% kans is dat deze stijging van 1,5°C zich reeds consistent (dus niet eenmalig) in de eerstvolgende zeven jaar doorzet. Dat stelt een internationaal team van meer dan 120 wetenschappers, waar ook onderzoekers van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) deel van uitmaken.
“Hoewel de tekenen van klimaatwijziging rondom ons steeds duidelijker zijn, verlopen acties om de koolstof-emissies te verminderen simpelweg té traag” aldus het Global Systems Institute van de Universiteit van Exeter, die deze studie coördineert. In regio’s als Europa en de VS daalt de uitstoot door verbranding van fossiele brandstoffen, maar wereldwijd blijft er een stijging waarneembaar. Die stijging zet zich door, zowel voor steenkool (+1,1%), aardolie (+1,5%) en aardgas (+0,5%). Ook de uitstoot via veranderend landgebruik, zoals door ontbossing, blijft te hoog om te kunnen worden gecompenseerd door (her)aanplanting van bossen. Daarnaast kende 2023 meer uitstoot ten gevolge van bosbranden, o.a. in Canada waar dit soort emissies 6-8x hoger lagen dan gemiddeld. Het finale resultaat is dat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer in 2023 zal afkloppen op 419 deeltjes per miljoen, of 51% boven het pre-industriële niveau. De economie sneller koolstofarm maken is de boodschap.
Enige tekenen van hoop?
De totale uitstoot in 2023 ten gevolge van de verbranding van fossiele brandstoffen én door veranderend landgebruik (40,9 miljard ton) stagneert op het niveau van 2022 en dat van de voorbije tien jaar. Hoewel een daling absoluut noodzakelijk is om de klimaatwijziging en zijn gevolgen niet te doen ontsporen, geeft het aan dat er enige vooruitgang is geboekt, vooral dan in bepaalde regio’s. Terwijl emissies in 2023 bleven toenemen in India (+8,2%) en China (+4,0%), zijn er dalingen vast te stellen in de EU (-7,4%) en de VS (-3,0%). Een van de auteurs van het rapport drukt het zo uit: “De laatste CO2-gegevens laten zien dat de huidige inspanningen niet diepgaand of wijdverspreid genoeg zijn om de wereldwijde emissies op een neerwaarts pad richting nul-uitstoot te leiden, maar sommige trends in de uitstoot beginnen te bewegen, wat aantoont dat klimaatbeleid effectief kan zijn.”
De oceaan, die zo’n 26% van de uitgestoten CO2 neutraliseert, blijft intussen zijn rol als ‘sink’ van koolstof behouden. Peter Landschützer (onderzoeksdirecteur VLIZ) die bijdroeg aan het Global Carbon Budget rapport, stelt het zo: “Terwijl de CO2-emissies blijven toenemen, absorbeerde de oceaan het voorbije decennium jaarlijks 10,4 miljard ton CO2. De voorbije drie jaar zagen we een daling in de mate waarin de oceaan CO2 opnam, dit ten gevolge een La Niña. Maar nu die achter de rug is en we in een El Niño zijn beland, tonen de projecties een terug sterker worden van de rol van de oceaan als ‘sink’ in 2023”.
Landschützer voegt eraan toe: "Daarom is het ook zo belangrijk dat we metingen blijven doen van zowel land- als oceaan ‘sinks’, en hun rol binnen het wereldwijde koolstofbudget. Het Integrated Carbon Observing system (ICOS) is dan ook een noodzakelijk instrument, willen we het koolstofbudget met degelijke data blijven ondersteunen."
Technologieën die actief CO2 uit de atmosfeer halen – met uitsluiting van herbebossing en herstel natuur – zijn dan weer nog te prematuur om een verschil te maken. Vandaag bedraagt deze ‘sink’ nauwelijks 0,01 miljoen ton CO2, of minder dan een miljoenste van de huidige uitstoot aan CO2.
Lees meer
- Flobal Carbon Budget - globalcarbonbudget.org
- Global Carbon Atlas - globalcarbonatlas.org
