Zoals bepaald in het convenant 2022-2026 zet het VLIZ sterk in op onderzoek op het raakvlak van klimaat, oceaan en biodiversiteit. Met dit doel zag de nieuwe onderzoeksgroep ‘Past, Present and Future Climate Change’ het levenslicht.
De nadruk van deze onderzoeksgroep ligt op de opname en opslag van koolstofdioxide en andere broeikasgassen aan de Belgische kust, op het Europese continentale plat en in de wereldwijde oceaan. Want de oceaan fungeert als een belangrijke opslagplaats van door de mens geproduceerde koolstofdioxide en heeft een belangrijk potentieel voor op de natuur gebaseerde oplossingen in het kader van klimaatverandering. Op basis van gegevens verzameld via de ICOS- en LifeWatch-campagnes maakt het VLIZ schattingen van de opname en opslag van broeikasgassen. Deze schattingen ondersteunen finaal de regionale en mondiale koolstofbudgetanalyses, zoals de beoordelingsstudies van het Global Carbon Budget en het IPCC.
Daarnaast ontwikkelen VLIZ-onderzoekers, op basis van machine learning, nieuwe technieken om metingen op te schalen, lange termijn veranderingen in het Belgisch deel van de Noordzee te onderzoeken en de respons op extreme gebeurtenissen zoals mariene hittegolven te bestuderen. Ze zijn ook betrokken bij de ontwikkeling en exploitatie van instrumenten en nieuwe meetplatformen. Die kunnen het observatiesysteem (binnen het ‘Integrated Carbon Observation Centre’ ICOS) en de evaluatie van het aardsysteemmodel opwaarderen.
Daarnaast voert het VLIZ, in samenwerking met (inter)nationale en lokale partners, ook klimaatonderzoek uit in Groenland. Zo wil het begrijpen hoe de klimaatverandering en -gradiënten, de stromingen, de dynamiek van voedingsstoffen, het plankton en de broeikasgassen in de Groenlandse fjord- en kustwateren beïnvloeden. Om dit te onderzoeken voert het team veldwerk uit, zet het vernieuwende technologieën in zoals autonome robots en ontwikkelt het nieuwe observatiesystemen.
In augustus 2023 namen vijf klimaatwetenschappers van het VLIZ en de Universiteit van Luik deel aan de eerste Arctische campagne van het Belgische onderzoeksschip Belgica. Als onderdeel van het Europese Horizon-project GreenFeedBack voerden ze metingen van broeikasgassen uit in de Groenlandse Tunulliarfik Fjord. Zo kunnen de onderzoekers de uitwisseling van broeikasgassen in de fjord en de invloed van het smeltwater van gletsjers op deze processen bestuderen. Het uiteindelijke doel van het project is om een beter begrip te krijgen van de uitwisseling van broeikasgassen tussen land, zoet water en de oceaan, en van de invloed van menselijke activiteiten in deze regio.
VLIZ helpt ook bij de installatie van het ‘Greenland Integrated Observing System’ (GIOS). Dit project bouwt ter plaatse een reeks van autonome zelfvoorzienende observatiesystemen, die functioneren als centrale hub en communicatieplatform voor een hele reeks atmosferische en oceanografische metingen (o.a. wind, luchtdruk, neerslag, zeestromingen, zoutgehalte, temperatuur, troebelheid en ijsdikte). De data van deze systemen maakt het niet alleen mogelijk om de sterke klimaatgradiënten beter te begrijpen. Ze zijn ook direct inzetbaar voor weer- en klimaatmodellen. Daarnaast stellen de metingen de onderzoekers in staat om gebeurtenissen vast te leggen die plaatsvinden op een veel kortere tijdsschaal, zoals het afbreken van gletsjerijs of het optreden van een impuls aan zoet water die vanaf de ijskap in de fjorden stroomt.