We schrijven 1999, het oprichtingsjaar van het VLIZ. Op dat moment is de RV Belgica, sinds 1984, het enige onderzoeksschip in ons land. De door wetenschappers aangevraagde scheepstijd is echter veel groter dan wat de Belgica kan accommoderen. Daarom verwelkomt het nieuwe VLIZ maar al te graag het aanbod van Jan Strubbe, toenmalig directeur-generaal van de administratie Waterwegen en Zeewezen (AWZ) en lid van de Raad van Beheer van het VLIZ, om de loodsboot ‘Zeeleeuw’ aan het jonge instituut te schenken en voor zeeonderzoek inzetbaar te maken. VLIZ en VLOOT bouwen de Zeeleeuw (op dat moment 23 jaar oud) om en komen zo tegemoet aan een grote nood aan scheepstijd. Op slag komen 150 extra scheepsdagen vrij voor zeewetenschappelijk onderzoek!
Toch wordt snel duidelijk dat nog een versnelling hoger dient te worden geschakeld. Een omgebouwde loodsboot kan niet alle gewenste taken uitvoeren. In 2005 volgt een haalbaarheidstudie bij potentiële gebruikers. Die toont aan dat een nieuwbouw ‘inshore’ schip van 30-40m lang, complementair aan de RV Belgica, 70% van de meer dan tweeduizend gevraagde werkdagen op zee kan remediëren. In 2007 beslist de Vlaamse regering dan ook tot de nieuwbouw van een hypermodern varend platform, de latere RV Simon Stevin. Er komt een investering aan te pas van 12.000.000 EUR, waarvan VLOOT 3.000.000 EUR en VLIZ 1.000.000 EUR draagt. Zoals al bij de RV Zeeleeuw het geval was, staat VLOOT in voor de operationele werking en bemanning. De unieke expertise en scheepsbouwkundige ervaring van VLOOT blijken onmisbaar vanaf dag één. VLIZ verzorgt het wetenschappelijk programma en maakt hiervoor dankbaar gebruik van zijn netwerk binnen de mariene onderzoekswereld.
Operator bij VLIZ, André Cattrijsse: “De Simon Stevin was het eerste Europese onderzoekschip binnen zijn klasse met een dynamische positionering, een stil geluidsprofiel en met een capaciteit om grote toestellen te bedienen. Het wordt binnen de Europese onderzoeksvloot nog steeds als een zeer capabel schip aanschouwd voor kustgebonden onderzoek.”
Tien jaar later kan de balans worden gemaakt. En die oogt bijzonder positief. Aan 170-180 vaardagen per jaar staat de teller anno 2023 op bijna 2000 gerealiseerde dagen op zee. De wetenschappelijke output vertaalt zich in meer dan 400 publicaties mét vermelding ‘RV Simon Stevin’. De extra scheepscapaciteit creëert meer onderzoek op zee, en veroorzaakt als het ware een kip en ei-effect. Het onderzoekschip biedt extra mogelijkheden en genereert meer projecten. En meer ingediende en gehonoreerde projecten leidt tot meer nood aan scheepstijd. De complementariteit met de RV Belgica versterkt deze onderzoeksbonus. Het voedt ook de Vlaams-federale samenwerking en leidt tot een uitwisseling van apparatuur tussen beide varende platformen.
Waarnemend directeur VLOOT, Frank Aerssens: “Een boeiend en uitdagend project al van tijdens het prille begin, ondertussen al meer dan tien jaar geleden met het bouwproces van dit prachtige én bovenal vooruitstrevende schip. De Simon Stevin is ondertussen uitgegroeid tot een stevige tiener met bakken ervaring, extreem veel bijdragen aan de wetenschappelijke wereld maar bovenal prachtig teamwerk tussen VLOOT en VLIZ. En dat kunnen we alleen maar toejuichen. Samen op naar een volgende tien jaar!”
Maar er is meer. Het lange-termijn hoogfrequente monitoring programma van het Belgisch deel van de Noordzee, gestart met de RV Zeeleeuw in 2001 en verdergezet door de RV Simon Stevin, levert niet alleen een schat aan data. Het biedt ook toegang tot grotere projecten zoals het Europese LifeWatch en het ICOS-programma. Binnen ICOS fungeert de RV Simon Stevin intussen als een internationaal erkend ICOS-meetstation voor klimaatonderzoek, net als de VLIZ-meetboei die enkel operationeel kan worden gehouden mits de inzet van het schip. Tevens biedt de RV Simon Stevin ontegensprekelijk kansen tot internationalisering van de activiteiten van VLIZ. Verankering in platformen of projecten zoals ERVO, Eurofleets en EMBRC laat toe nuttige contacten op te bouwen in het buitenland bij operatoren van vaak veel grotere schepen. Het geeft ook toegang tot technische hulp waar nodig. Dankzij de RV Simon Stevin als drager, kan VLIZ een performant ‘Marine Robotic Centre’ uitbouwen in Oostende, met diverse robots inzetbaar vanop het schip. Het schip creëert ook heel wat mogelijkheden bij het ontplooien van een wetenschappelijk duikteam, en bij het uittesten en upgraden van seismische en andere technieken (bv. vibro-corer, video plankton recorder - VPR). Daarnaast vervult de RV Simon Stevin, met gemiddeld 25 educatieve vaarten per jaar, haar rol als opleidingsschip, zowel voor universiteiten en hogescholen, als voor jongere leeftijden. En finaal is de RV Simon Stevin al tien jaar hét paradepaardje bij publieksactiviteiten van het VLIZ en VLOOT (Dag van de Wetenschap, Planeet Zee wedstrijd, persmomenten, Havendag,…).
Met het 10-jarig jubileum van de RV Simon Stevin net achter de rug, komt het 15-jarig jubileum al in het vizier. Een niet onbelangrijke mijlpaal, aan een leeftijd waarop een schip toe is aan renovatie of aanpassing en aan een vooruitblik in wat de toekomst brengt.