Tsunamialarmsysteem

De Intergouvernementele Oceanografische Commissie (IOC) ontwikkelde een wereldwijd netwerk van meetstations dat het mogelijk maakt om het zeeniveau op de voet te volgen en ervan afgeleide tsunami warning centra. In eerste instantie werd dit systeem opgezet in de Stille Oceaan in navolging van de zware beving (9.5 op de schaal van Richter) van 22 mei 1960 voor de kust van Chili. Die veroorzaakte toen een grote tsunami met zware gevolgen voor Hilo in Hawaii en de kust van Sanriku in Japan. In 1965 richtte men het ‘Pacific Tsunami Warming Centrum’ (PTWC) op in Honululu (Hawaï, USA) dat actief is onder het mandaat van IOC/UNESCO. Het centrum is gehuisvest in de kantoren van het 'National Oceanic and Atmospheric Administration' (NOAA).

In geval van een zware beving worden de 'live' binnenkomende seismografische en zeeniveaugegevens er heel snel geëvalueerd. Indien noodzakelijk wordt binnen enkele minuten een tsunamiwaarschuwingsalarm gelanceerd, dat landen in de getroffen zone moet aanzetten hun bevolking veilig te stellen voor het dreigende gevaar. In de naweeën van de tsunami van 26 december 2004 in de Indische Oceaan werd een gelijkaardig systeem opgericht in de regio van de Indische Oceaan, alsook in de Caraïben en de zeeën rond Europa.

Toen werd ook het startsein gegeven voor de bouw van de Sea Level Station Monitoring Facility. Dit real-time datasysteem is ontwikkeld door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) voor IODE (IOC/UNESCO) en verschillende IOC programma's, zoals het Global Sea Level Observing System Core Network (GLOSS) en de verschillende tsunami warning centra in de Indische Oceaan (IOTWS), Noordoost Atlantische Oceaan en Middellandse Zee (NEAMTWS), de Stille Oceaan (PTWS) en de Caraïbbische Zee (CARIBE-EWS). Het systeem draait vanop de servers in Oostende. Via deze website kan je de status en de ruwe (niet op kwaliteit gecontroleerde) real-time metingen van het zeeniveau voor 430 meetstations langs de kusten van de Indische en Stille Oceaan, de noordoostelijke Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee en de Caraïben bekijken. Het systeem is in de eerste plaats een snel instrument om de werking van al deze meetstations te controleren, maar laat ook een eerste inspectie van de ruwe binnenkomende meetgegevens toe.

Na de tsunami van 26 december 2004 in de Indische Oceaan heeft de Vlaamse Overheid overigens ook beslist om jaarlijks 500.000 EUR te investeren in het Projectkantoor voor IODE - een onderdeel van de Intergouvernementele Oceanografische Commissie (IOC) van UNESCO - in Oostende. Zo kunnen hier jaarlijks een tiental specifieke opleidingen georganiseerd worden, waar oceanografische data- en informatiemanagers van over de hele wereld hun vaardigheden met betrekking tot oceaangebonden rampen bijschaven.

De beving in Japan, de tsunami die erop volgde en het alarm

Het Pacifische tsunamialarmsysteem werkte ook deze keer perfect. Binnen de 3 minuten na de enorme zeebeving van 8.9 op de schaal van Richter de oostkust van Japan trof (5:46 am GMT), werd door het PTWC een waarschuwing de wereld ingestuurd. Nog eens drie minuten later lanceerde het Japans Meteorologisch Agentschap (JMA) het lokale tsunamialarm. Nog geen 30 minuten later sloeg de eerste tsunamigolf op de kust.

Een overzicht:

• Om 5:55 am (GMT) breidde het PTWC het alarm uit naar de Marshall eilanden, Micronesië, Indonesië (Jayapula), Papoea-Nieuw-Guinea en de Mariana eilanden; later ook voor de Russische Federatie, de Marcus eilanden, Guam, Wake eiland en Taiwan, China.
• Om 6:57 am (GMT) kondigde het Japans Meteorologisch Agentschap (JMA) aan dat een vloedgolf van 3 tot 4 meter hoog de kust van Sendai (noordoost Japan) had getroffen.
• De eerste tsunamigolven sloegen 20-30 minuten later op de kusten van Japan in en waren minstens 3.3 m hoog in Ofunato en 2.8 m hoog in Hanasaki. Door de Japanse media werden golven van meer dan 10 m hoog gerapporteerd in Sendai.
• Om 7:05 am (GMT) zouden golven van 1 tot 2 meter hoog de kusten van de Marshall eilanden, Micronesië, Indonesië (Jayapula), Papoea-Nieuw-Guinea en de Mariana eilanden bereiken.
• Om 7:30 am (GMT) werd het alarm uitgebreid voor de ganse Pacifische regio: Japan, de Russische Federatie, Marcu eilanden, Mariana eilanden, Guam, Wake eiland, Taiwan (China), Yap, de Filipijnen, Marshall eilanden, Belau, Midway eilanden, Pohnpei, Chuuk, Kosrae, Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea, Nauru, Johnston eiland, Solomon eilanden, Kiribati, Howland-Baker, Hawaii, Tuvalu, Cook islands, Niue, Australië, Fiji, Nieuw-Caledonië, Tonga, Mexico, Kermadec eiland, Polynesië, Nieuw-Zeeland, Pitcairn eiland, Gutaemala, El Salvador, Costa Rica, Nicaragua, Antarctica, Panama, Honduras, Chili, Ecuador, Colombië en Peru.
• Om 10:05 am (GMT) wordt het alarm nog verder uitgebreid tot de Amerikaanse Staten Californië en Oregon.

De website doet zijn dienst

De tsunami werd ook druk gevolgd via de Sea Level Station Monitoring Facility. De website krijgt op een doordeweekse dag zo een 40.000 hits te verwerken. Op vrijdag 11 maart kwam het aantal hits 10 keer hoger te liggen. Op zaterdag, de dag na de tsunami, werd de site 66 (!) keer meer dan anders bezocht (bijna 3 miljoen hits).

Na het doorklikken op een van de meetstations van op de kaart of uit de lijst, krijg je het verloop van het zeeniveau overzichtelijk voorgesteld in een grafiek. Je kan zelf kiezen over welke periode je de data wenst te bekijken. Je kan de applicatie ook zichtbaar maken via Google Earth (enkel de laatste 24 uur zijn zichtbaar). De status van de meetstations wordt elke 5 minuten gecontroleerd.

Zeeniveau in meetstation van Hanasaki (NO Japan) (8 tot 14 maart 2011) [Meer info]	Zeeniveau in meetstation van Hilo (Hawaï) (8 tot 14 maart 2011) [Meer info]
Zeeniveau in meetstation van Acapulco (Mexico) (8 tot 14 maart 2011) [Meer info]	Zeeniveau in meetstation van Talcahuano (Chili) (8 tot 14 maart 2011) [Meer info]

Extra beeldmateriaal

Animatie waarop de voortgang van de tsunami van 11 maart 2011 te volgen is in de Stille Oceaan [Copyright: VLIZ - www.vliz.be]	Animatie die toont hoe een zeebeving een tsunami doet ontstaan	Animatie van de run-up van een tsunami
Animatie van het verloop van een tsunamigolf [Copyright: IOC-IODE (UNESCO) - www.iode.org]	Educatief pakket over tsunami's [Beschikbaar via het e-learning project Planeet Zee]	Simulatie van een tsunami ter hoogte van een tropische kust met (gezonde en bedreigde) mangrovebossen [Beschikbaar via het e-learning project Planeet Zee]