22 / 03 / 2019
Photo: VLIZ (Leontien De Wulf)
Binnen de context van de nationale werkgroep ‘Marien zwerfvuil’ – gecoördineerd door Dienst Marien Milieu – werd het VLIZ gevraagd om een wetenschappelijk onderbouwd overzicht te maken van de anno 2019 beschikbare wetenschappelijke studies over (marien) zwerfvuil en microplastics in Belgische wateren. Ook werd het Belgisch marien onderzoekslandschap inzake deze thematiek in kaart gebracht en mocht de mariene onderzoekswereld kritisch reflecteren over de onderzoeksnoden.
De aanwezigheid van marien zwerfvuil is een mondiaal probleem, dat blijft toenemen in alle zeeën en oceaan. Algemeen wordt beschouwd dat jaarlijks 5 tot 13 miljoen ton extra plastic in zee terechtkomt. In het Belgisch deel van de Noordzee worden gemiddeld 126 plastic items aangetroffen per km² zeebodem. In de kustzone bestaat meer dan 90% van het afval op de zeebodem uit plastic. Ook op het strand is het overgrote deel van het zwerfvuil (80%) plastic, wat neerkomt op gemiddeld 137 items per 100 lopende meter vloedlijn. Ook microscopisch plastic afval (microplastics) is abundant aanwezig in het Belgisch deel van de Noordzee, en de eerste stappen worden gezet richting een routinematige monitoring van microplastics.
Plastic afval kan, o.a. door verstikking of verstrikking, leiden tot de dood van zeedieren. Microplastics worden dan weer opgenomen door een brede waaier van organismen en kunnen via het zeevoedsel op ons bord terecht komen. Momenteel bestaan nog geen voedingsnormen voor microplastics, en zijn niet genoeg wetenschappelijke gegevens beschikbaar om de risico’s voor de volksgezondheid in te schatten.
Uit de lijst van experten, onderzoeksprojecten en de internationale wetenschappelijke literatuur blijkt dat er in België al sinds 2002 onderzoek verricht wordt naar de aanwezigheid en mogelijke effecten van zwerfvuil in de Noordzee wateren en strand. Het aantal actieve onderzoeksinstellingen die werken rond dit thema groeit stelselmatig, waarbij de onderzoekers hun scope ondertussen ook uitbreiden naar het zoetwatermilieu.
Anno 2019 wordt op meerdere fronten actie ondernomen in de strijd tegen (marien) zwerfvuil. De nieuwe Europese Plastic Strategie moet het gebruik van wegwerpplastic sterk verminderen. Ook de Vlaamse en federale overheid voelen duidelijke noden om zwerfvuil en microplastics in het Belgische milieu te bestuderen en aan te pakken: zo zijn er het Vlaams actieplan van de Openbare Vlaamse Afval Maatschappij OVAM en het actieplan marien zwerfvuil op federaal niveau.
Referentie:
Devriese, L.; Janssen, C. (2019). Overzicht van het onderzoekslandschap en de wetenschappelijke informatie inzake (marien) zwerfvuil en microplastics in België. VLIZ Beleidsinformerende Nota's, 2019_001. Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ): Oostende. ISBN 9789492043702. 33 pp. [download hier]
Contact VLIZ: Lisa Devriese (lisa.devriese@vliz.be | +32-(0)59-34 14 21)