25 / 05 / 2020
Foto: VLIZ (Alexander Hooyberg)
1. Strandbezoek & corona: een factcheck
De Belgische kust is de grootste toeristische trekpleister van het land. Maar hoe groot is het besmettingsrisico door SARS-CoV-2 wanneer we deze zomer weer naar het strand trekken? In samenwerking met de Universiteit Gent en de Provincie West-Vlaanderen, bundelde het VLIZ de wetenschappelijke kennis over het risico op besmetting door SARS-CoV-2 via zeewater, zwerfvuil en zand aan de kust. Het rapport detecteert tevens de kennishiaten die op korte termijn een antwoord vragen. Deze beleidsinformerende nota onderbouwt de strategie om het kustgebied en stranden terug open te stellen.
2. Belang van buitenactiviteiten voor mentaal welzijn tijdens de coronapandemie
De pandemie van het coronavirus heeft een grote invloed op ons leven, ook wat betreft de toegankelijkheid van de publieke buitenruimtes. Tijdens de semi-lockdown in België kunnen mensen nog steeds naar buiten, zolang ze de maatregelen opgelegd door de overheid in acht nemen. Maar wat doet dat buitenzijn in verschillende omgevingen met ons mentaal welzijn? Bewegen we nu meer of minder dan voorheen? Onderzoekers van het VLIZ, de KU Leuven en de UGent brengen via een enquête in kaart hoe, waar en hoeveel we de buitenruimtes bezoeken, en hoe deze bezoeken onze gezondheid en emoties beïnvloeden in de bijzondere context van de coronapandemie.
3. Verminderde menselijke activiteit geeft ruimte aan strandnatuur
Het VLIZ voerde dit voorjaar samen met het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) een survey uit over de ganse kust om de kieming van planten op het strand in kaart te brengen. Een derde van de stranden toonde een opmerkelijke kieming van de plant zeeraket, een zogenaamde ‘duinpionier’ die het ontstaan van nieuwe duinen initieert. Door het uitstel van strandwerken en het zeer beperkte strandbezoek in het coronavoorjaar, ligt het aantal kiemplanten van zeeraket 10 tot 1000 keer hoger dan in de periode 2003-2019.
4. Metingen van onderwatergeluid tijdens de coronacrisis
Gezien de verminderde activiteit op de zeer drukke Noordzee, kan de geluidsomgeving in zee er enigszins anders uitzien. Mogelijk is er minder geluid afkomstig van menselijke bronnen. Tevens bestaat de kans dat meer geluidswaarnemingen van minder verstoorde zeezoogdieren kunnen gedetecteerd worden. Om dit in kaart te brengen, maakten VLIZ-onderzoekers geluidsopnames op verschillende plaatsen in het Belgisch deel van de Noordzee, met behulp van de inzet van LifeWatch observatie- en data-infrastructuur en een mariene robot uit het VLIZ Marine Robotics Centre.
5. Offshore activiteiten in Belgische wateren tijdens de coronacrisis
Welke invloed heeft de coronacrisis op offshore activiteiten in Belgische wateren en de Westerschelde. Een vergelijkende analyse werd uitgevoerd door het VLIZ, in samenwerking met ILVO, op basis van vrij beschikbare AIS-data voor de periodes februari-april 2019 en 2020. De scheepvaartintensiteit daalde in het Belgisch deel van de Noordzee en de Westerschelde met respectievelijk 13 en 5%. Deze daling blijkt minstens deels terug te voeren op de corona lockdown, maar ook niet-corona gebonden oorzaken zijn aan te wijzen. In een nieuwe beleidsinformerende nota werd de analyse apart gemaakt voor cargoschepen, tankers, passagiersschepen, vissersschepen en andere vaartuigen (onderhouds-, bagger-, onderzoeks-, sleep- en controlevaartuigen).
6. Impact coronamaatregelen op recreatieve visserij
Het VLIZ en het ILVO monitoren al enkele jaren de recreatieve zeevisserijsector in Vlaanderen. Dit project voorziet als een burgerwetenschapsinitiatief onder meer in de dataverzameling van visvangsten door deze sector. In de context van de huidige coronamaatregelen werden binnen een ruimer Europees initiatief recreatieve zeevissers bevraagd over de socio-economische gevolgen op de sector. Daarnaast fungeert het project als een platform om de overheidsmaatregelen naar de sector te communiceren.
7. Voortdurende en intensere mariene observaties
Het VLIZ runt een uitgebreide observatie-infrastructuur, zowel in zee als op het strand, onder meer in het kader van de ESFRI-projecten LifeWatch en ICOS. Een meetboei bij de Thorntonbank meet continu chemische en fysische parameters in het zeewater. Ook het onderzoeksschip RV Simon Stevin voert gelijkaardige automatische metingen uit tijdens zijn vaarten. Sensornetwerken meten geluiden van bruinvissen en bewegingen van vissen met een zender. Maandelijks bemonstert het VLIZ een reeks vaste meetstations op zee om onder meer nutriënten en plankton te analyseren. Van zodra de coronamaatregelen dit toelieten, zijn deze observaties hervat. Observaties in deze uitzonderlijke periode kunnen later mogelijk een beeld geven van de veranderde menselijke druk op het mariene milieu. Data zijn open beschikbaar, en worden gebruikt door wetenschappers die door de maatregelen zelf niet op zee kunnen. Ook de VLIZ-burgerwetenschappers van Seawatch-B bleven actief tijdens de semi-lockdown. Hen werd gevraagd om extra gestandaardiseerde waarnemingen uit te voeren op en langs het strand om deze unieke periode zo goed mogelijk te documenteren.