| Paleolandschaponderzoek in de zuidelijke/centrale Noordzee |
| Institutes (8) |
Top |
- Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), more
- Universiteit Gent (UGent), more
- University of Bradford, more
- TNO, more
- Deltares, more
- Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), more
- Rijksuniversiteit Groningen (RUG), more
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, more
|
| Abstract |
Tijdens de laatste ijstijden strekte zich een grote ijskap uit dwars over de centrale Noordzee, en in de drooggevallen zuidelijke Noordzee werden grote riviersystemen en (ijs)meren gevormd. Eén van deze grote riviervalleien (de zgn."Axial channel") ontsprong aan de zuidelijke rand van de ijskap en stroomde zuidwaarts naar de straat van Dover. In hoeverre deze paleovallei gelinkt kan worden aan het leeglopen van een groot proglaciaal ijsmeer tijdens het Last Glacial Maximum (LGM, 30.000-18.500 jaar geleden) is nog onzeker.
Recent geofysisch onderzoek heeft het erosieproces van de Axial channel in de straat van Dover en aanpalende zuidwestelijke Noordzee in kaart gebracht (oa Gupta et al. 2016, Garcia-Moreno 2017). Tot nu toe is er echter maar weinig gekend over het noordelijke deel van de Axial channel, en de verbinding met grote riviersystemen in NW Europa (Rijn/Maas, Thames, Duitse rivieren). Ook het bestaan van een groot proglaciaal ijsmeer, en hieraan gelinkte mogelijke megaflood episodes, werd nog nooit echt aangetoond. Met het voorgestelde onderzoek willen we hier meer klaarheid brengen.
Hoofddoel van het onderzoek is een reconstructie van het begraven paleolandschap in de zuidelijke/centrale Noordzee (met focus op de wijdere Brown Bank regio) tijdens het laat Quartair. Archeologische vondsten suggereren dat dit gebied bewoond geweest is door prehistorische mensen tijdens verschillende periodes. Het onderzoek zal belangrijke informatie opleveren m.b.t. deze prehistorische bewoning, en over de impact van het klimaat op menselijke migratie. Het studiegebied ligt niet ver van het verdronken "Doggerland", op dit moment het onderwerp van een grootschalige studie in het VK (‘Lost Frontiers’ project, https://lostfrontiers.teamapp.com/). De resultaten zullen dan ook een belangrijke bijdrage kunnen leveren voor de archeologische karakterisatie van deze regio, onder andere de migratieroutes naar Doggerland na het smelten van de laatste ijskap.
Een eerste verkennende survey werd uitgevoerd in april 2018. Door middel van simultaan gebruik van hoge-resolutie sparker, parametrische echosounder (SES-Quattro) en multibeam werd een continu en gedetailleerd beeld verkregen doorheen de zeebodem tot een diepte van >100m. In juli 2018 werden ook enkele vibrocores bekomen in de Brown bank regio door TNO/NIOZ. In 2019 worden twee nieuwe vervolgsurveys voorzien aan boord van RV Belgica (mei) en RV Simon Stevin (september). Deze surveys zullen zich richten op meer gedetailleerd geofysisch en geotechnisch onderzoek in welbepaalde sub-gebieden.
Het onderzoek kadert binnen het collaborative research project “Deep History: Revealing the palaeo-landscape of the southern North Sea”, een nauwe samenwerking tussen VLIZ en universiteiten en instituten uit Vlaanderen (UGent), UK (Universiteit Bradford), Nederland (TNO, Deltares, NIOZ, Universiteit Groningen, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed). In november 2019 wordt een internationaal congres georganiseerd in Utrecht met betrekking tot geo-archeologisch en paleolandschaponderzoek in de Noordzee. |
|
