Notocomplana koreana - Koreaanse vliesworm

Deze polyclade platworm komt van nature voor in het noordwestelijk deel van de Stille Oceaan, nabij Korea ^[2,3].

Eerste waarneming in België

De soort werd op heden nog niet op Belgisch grondgebied waargenomen.

Verspreiding in België

De soort werd op heden nog niet op Belgisch grondgebied waargenomen.

Verspreiding in onze buurlanden

De aanwezigheid van de Koreaanse vliesworm werd zowel in 2020 als 2021 aangetoond in het Veerse Meer en het Grevelingenmeer (Nederland), waarbij de soortidentificatie op basis van DNA-analyses werd bevestigd. Daarnaast werd deze soort in 2021 ook gevonden op navigatieboeien in het Nederlands deel van de Noordzee ^[2]. De potentiële aanwezigheid van deze platworm werd reeds in 2017 gesuggereerd op basis van eDNA-analyses in de haven van Vlissingen (Westerschelde), niettegenstaande tot op heden geen exemplaren konden worden gevonden op deze locatie ^[4].

Er heerst een sterk vermoeden dat de Koreaanse vliesworm (in Nederland) werd geïntroduceerd tussen de aangroeigemeenschap op scheepsrompen. In tegenstelling tot de niet-inheemse Lava-vliesworm Prosthiostomum wagurensis (die in eerder beschutte wateren voorkomt) komt de Koreaanse vliesworm ook voor in blootgestelde open zee habitats, hetgeen maakt dat navigatieboeien of andere kunstmatige structuren (bv. windmolens) in open zee als mogelijke ‘stepping stones’ kunnen fungeren in de verdere secundaire verspreiding van deze soort ^[2].

In het natuurlijk verspreidingsgebied werd deze platworm aangetroffen in het intertidaal op de onderkant van stenen langs beschutte rotsachtige kusten en af en toe in mosselbedden in blootgestelde rotsachtige gebieden ^[5]. De beperkte beschikbare informatie over deze soort maakt dat er op heden geen uitspraken kunnen gedaan worden over de temperatuur- en saliniteitstolerantie van deze platworm.

Door de aanwezigheid van een pelagische larvale fase ^[2] bestaat de mogelijkheid dat de soort, nadat hij in een nieuw gebied werd geïntroduceerd, zich verder verspreidt door mee te liften op de heersende stromingen (of in ballastwater). Echter, de biologie van polycladen blijft tot op vandaag voor een groot deel ongekend. Zo is er een gebrek aan kennis over het ontwikkelingsproces, voedingsgewoonten, verspreiding en seizoensgebondenheid, hetgeen de analyse van mogelijke verspreidingspatronen en voorkomen belemmert ^[3].

Er zijn geen gegevens gekend over effecten of potentiële maatregelen die verband houden met het voorkomen van de Koreaanse vliesworm.

Platwormen kennen doorgaans een cryptische levenswijze. Naast het feit dat dit de soort vatbaar maakt voor introducties via aangroei van scheepsrompen kan dit resulteren in het feit dat het voorkomen van dergelijke soorten in een nieuw gebied lange tijd onopgemerkt blijft. Zo kon het voorkomen van deze platworm in de haven van Vlissingen worden aangetoond aan de hand van eDNA drie jaar voordat de eerste exemplaren van de soort effectief in Nederland werden aangetroffen ^[2].

De platworm lijkt sterk op de Effen vliesworm Leptoplana tremellaris, al worden de ogen gekenmerkt door een ietwat andere oriëntering en plaatsing ^[6]. Levende exemplaren meten 10 tot 20 mm in de lengte, en worden 5 tot 9 mm breed. Het lichaam is langwerpig ovaal en wordt smal naar achteren toe. De grondkleur van het lichaam is witachtig en de algemene verschijning varieert van geelachtig kaki tot goudgeel. Bruine stippen komen verspreid voor over het volledige dorsale lichaamsoppervlak, behalve aan de rand. Tentaculaire oogclusters bestaan uit 17-41 oogvlekken. Voor een gedetailleerde beschrijving wordt doorverwezen naar de gespecialiseerde literatuur ^[5].

[1]          World Register of Marine Species (WoRMS) (2024). Notocomplana koreana (Kato, 1937). https://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=483509 (2024-10-18).

[2]          Gittenberger, A.; Rensing, M.; Faasse, M.; van Walraven, L.; Smolders, S.; Keeler Perez, H.; Gittenberger, E. (2023). Non-indigenous species dynamics in time and space within the coastal waters of the Netherlands. Diversity 15(6): 719. [https://www.vliz.be/nl/imis?module=ref&refid=365105] 

[3]          Tosetto, L.; McNab, J.M.; Hutchings, P.A.; Alonso Rodriguez, J.; Williamson, J.E. (2023). Fantastic flatworms and where to find them: Insights into intertidal polyclad flatworm distribution in southeastern Australian boulder beaches. Diversity 15(3): 393. [https://www.vliz.be/en/imis?module=ref&refid=393674] 

[4]          van der Hoorn, B.; Gittenberger, A. (2019). Environmental DNA Sloehaven: A multi-substrate metabarcoding approach for detecting non-indigenous species in a Dutch port. Naturalis rapport 2018_01. Naturalis Biodiversity Center: Leiden. 43 pp. [https://www.vliz.be/en/imis?module=ref&refid=393666] 

[5]          Oya, Y.; Kajihara, H. (2017). Description of a new Notocomplana species (Platyhelminthes: Acotylea), new combination and new records of Polycladida from the northeastern Sea of Japan, with a comparison of two different barcoding markers. Zootaxa 4282(3): 526-542. [https://www.vliz.be/en/imis?module=ref&refid=393663] 

[6]          de Bruyne, R.; Meyling, A.G.; Oonk, B. (2023). Brainstormen over platwormen. Nature Today 15 okt.: online. [https://www.vliz.be/en/imis?module=ref&refid=393668]

VLIZ Alien Species Consortium (2024). Notocomplana koreana – Koreaanse vliesworm. Geïntroduceerde niet-inheemse soorten van het Belgisch deel van de Noordzee en aanpalende estuaria anno 2024. Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ). 4 pp.