Volgens nieuw onderzoek blijft onze oceaan dichtslibben met plastic. Zelfs als alle productie van plastic nù stopt, kan het aantal microplastics in de oceaan naar 2050 toe nog steeds meer dan verdubbelen. Burgers aanzetten tot meer weten over plastic en actie ondernemen bij een grote strandschoonmaak, dat is waar het om draaide op de 13de Eneco Clean Beach Cup van 20 maart. Wat leverde deze actie op? Wat weten we ondertussen vanuit de wetenschap over plastics in het mariene milieu? En wat wordt er vanuit het beleid tegen ondernomen? Een overzicht.
Onderzoek naar plasticvervuiling in de oceaan
De productie van plastic zal rond 2040 naar verwachting verdubbeld zijn, wat ervoor zal zorgen dat het plastic afval in de oceaan tegen 2050 ten opzichte van nu meer dan verviervoudigt (!). Dat blijkt uit een recent onderzoek uitgevoerd door het Alfred Wegener Instituut op vraag van het Wereld Natuur Fonds (WWF), waar ook het Vlaams Instituut voor de Zee aan meewerkte. In de analyse baseerde het Duitse instituut zich op ruim 2500 studies over de impact van plasticvervuiling op de zee en mariene ecosystemen.
De schade door plasticvervuiling in zee zal aan het einde van deze eeuw onherstelbaar zijn, waarschuwt het WWF. Dat maakt zich zorgen om de biodiversiteit nu plankton, vissen, schildpadden en zeevogels steeds vaker plastic in hun lijf hebben of erin verstrikt raken, en koraalriffen en mangrovebossen ermee verstopt raken. Maar uiteindelijk bereiken de minuscule plasticdeeltjes in de oceaan ook de mens.
Jan Seys, onderzoeker en communicatieverantwoordelijke VLIZ: “Vorig jaar ontdekten onderzoekers een nieuw, tot dan toe onbekend kreeftje op 7000 meter diepte in een van de minst toegankelijke delen van de oceaan. Het diertje bleek al plastic in zijn lijf te hebben en kreeg prompt de naam Eurythenes plasticus. Dit feit toont op een pijnlijke manier de alomtegenwoordigheid van plastic, en de onbereikbaarheid en onvermogen om het er terug uit te halen, eens gedumpt.”
Verenigde Naties
Ook de Verenigde Naties trekken aan de alarmbel. Volgens het in februari 2022 gepubliceerde VN-rapport van het International Resource Panel (IRP) produceren we jaarlijks ongeveer driehonderd miljoen ton aan plastic afval, het equivalent van het gewicht van de totale wereldbevolking. Wanneer we geen actie ondernemen, zal er tegen 2050 meer plastic rondzwerven in de oceaan dan dat er vissen zijn. Slechts negen procent van al het plastic afval ooit geproduceerd, wordt gerecycleerd. Twaalf procent wordt verbrand, maar de overige 79 procent eindigt op stortplaatsen of in de natuur. Plastic afval stroomt vaak via rivieren en andere waterlopen van het binnenland naar de oceaan.
Op 2 maart 2022 heeft de VN-milieuvergadering (UNEA-5) de resolutie ‘End Plastic Pollution’ aangenomen om plasticvervuiling te bestrijden, en met de ambitie om tegen 2024 een wereldwijde juridisch bindende overeenkomst voor te leggen.
Hoe zit het in de Noordzee?
Ook in onze Noordzee drijft veel (micro-)plastic én op onze stranden is wel wat zwerfvuil terug te vinden. Uit de jaarlijks geüpdatete beleidsinformerende nota (2022) van het VLIZ blijkt dat op de zeebodem van het Belgisch deel van de Noordzee gemiddeld 126 afvalitems per km² voorkomen. Maar liefst 90% van dat afval is plastic. Op de Vlaamse stranden zijn er gemiddeld 137 items per 100 meter vloedlijn te vinden.
Eneco Clean Beach Cup
Onthutsende cijfers. Al weten we natuurlijk al langer dat het niet goed gaat met onze zeeën en stranden. Dat is waarom de verschillende surfclubs aan de Vlaamse kust al meer dan tien jaar lang élke eerste zondag van de lente oproepen tot een grote strandschoonmaak. Dit jaar vond de 13e editie van de Eneco Clean Beach Cup plaats op zondag 20 maart 2022, de dag na de Grote Schelpenteldag. Je kon opruimen vanuit meer dan 27 verschillende locaties in België én Nederland. Klik hier voor de resultaten van deze opruimactie.
Wegwerpplastic bannen
Gelukkig is het niet één grote slechtnieuwsshow. Sinds 24 januari 2022 mogen een hele reek plastic producten voor éénmalig gebruik niet meer worden verkocht, zoals plastic wattenstaafjes, borden, rietjes en voedselverpakkingen van geëxpandeerd polystyreen. Volgend jaar worden nóg meer milieuschadelijke producten verboden, zoals lichte plastic draagtassen. Een kleine stap in de goede richting.
Verschillende surfclubs langs de Belgische en Nederlandse kust ondernemen het hele jaar door ook concreet actie om zwerfvuil aan te pakken. Ze bannen plastic rietjes en roerstaafjes, beperken individuele verpakkingen en het gebruik van plastic flesjes. Ook worden er strandasbakjes uitgedeeld en kwamen er rookvrije zones op het strand, om de peukenproblematiek te voorkomen. En er is de JUTzak, die mensen kunnen meenemen tijdens hun strandwandeling om dan daarin strandafval te verzamelen.
Met één keer per jaar het strand opruimen is de kous natuurlijk niet af. De Eneco Clean Beach Cup wil het ganse jaar inzetten op preventie. Zo kan je je aansluiten bij de Eneco Clean Beach-community via de WePlog app en het hele jaar door mee opruimen. Of ga eens op bezoek bij hun opruimcaravan, aanwezig op tal van evenementen.