De nieuwste editie van de Surface Ocean CO2-atlas (SOCAT) met daarin 31 miljoen metingen uit de periode 1957-2021 toont aan hoe de CO2-opname door de wereldwijde oceaan is toegenomen. Ook het door Vlaanderen ondersteunde Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) en Integrated Carbon Observation System (ICOS) dragen bij tot deze door de gemeenschap aangestuurde databank. Op de atlas gebaseerde dataproducten helpen bij het kwantificeren van de koolstofput en de verzuring van de oceaan. Maar ook bij de evaluatie van sensorgegevens en biogeochemische klimaatmodellen, die de beleidsmakers in klimaatonderhandelingen essentiële informatie moeten verschaffen.
Men schat dat de oceaan ondertussen een vierde van de door de mens wereldwijd uitgestoten koolstofdioxide of CO2 heeft opgenomen. Maar tot hoeveel CO2-toename dat nu precies leidt in het oppervlaktewater van de oceaan en kustzeeën, en hoe dat varieert per regio of over de tijd, is alsnog geen uitgemaakte zaak. In situ metingen op dat immense oceaanoppervlak – dat 71% van onze planeet bedekt – zijn zeker nog niet talrijk en gebiedsdekkend.
Een groep van ondertussen meer dan 100 internationale mariene koolstofonderzoekers brengt alle sinds 1957 beschikbare metingen samen in de Surface Ocean CO2-atlas (www.socat.info). Het gaat over in situ observaties door schepen en boeien, maar ook autonome en drijvende platformen dragen bij. Sinds de opstart van deze door de gemeenschap aangestuurde database in 2007 komen er steeds meer gegevens in samen, en is de nauwkeurigheid ervan en de kwaliteitscontrole erop steeds beter.
Op SOCAT-gebaseerde dataproducten (zoals het Global Carbon Budget) worden gebruikt voor het kwantificeren van de koolstofput en de verzuring van de oceaan, en voor de evaluatie van sensorgegevens en biogeochemische modellen. De gegevens vinden ook hun weg naar de klimaatmodellen die de beleidsmakers in de klimaatonderhandelingen essentiële informatie verschaffen over de opname van CO2 door de oceaan.
Bij het begin van de zomer verscheen de 2021-editie van de Surface Ocean CO2-atlas, waarin ondertussen 30,6 miljoen op kwaliteit gecontroleerde waarnemingen vervat zitten (1957-2020). In de pandemiejaren 2020 en 2021 kwamen er nieuwe gegevens bij, hoewel minder dan gebruikelijk. De CO2-observaties die het VLIZ sinds 2015 doet met het onderzoeksschip RV Simon Stevin en de ICOS-meetboei bij de Thorntonbank dragen ook bij tot de SOCAT-atlas. Deze gegevens zijn van een gecertificeerd hoog kwaliteitsniveau.
In situ CO2-metingen op de oceaan zijn niet altijd verzekerd van langetermijnfinanciering. Europa en Vlaanderen doen alvast wel hun duit in het zakje door het Integrated Carbon Observation System (ICOS) te ondersteunen. Dit netwerk telt 23 mariene meetpunten op schepen en boeien actief in de Atlantische Oceaan en de Noordse, Baltische en Middellandse Zee. De ICOS-metingen stromen ondertussen (deels automatisch) door naar de SOCAT-databank. Elders ter wereld blijven de metingen vaak beperkt tot tijdelijke projecten of sensors op ‘ships of opportunity’. Bij het bundelen van de globale data tot een geheel blijft standardisatie en kwaliteitscontrole dan ook een belangrijke stap. Een proces waarbij Thanos Gkritzalis, marien chemicus bij het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) dit jaar sterk betrokken was.
SOCAT is een kerngegevenproduct van het Global Ocean Observing System voor biogeochemie, goedgekeurd door het Global Ocean Observing System GOOS.