Zaterdag 23 maart 2024 staat de kust opnieuw in het teken van strandschelpen. Tijdens deze zevende editie van de LifeWatch Grote Schelpenteldag zullen duizenden deelnemers in Vlaanderen, Nederland en Noord-Frankrijk schelpen verzamelen, tellen en identificeren, bijgestaan door experten. Focus ligt dit keer op exoten, schelpen die met de hulp van de mens – soms massaal – vanuit verre oorden op onze stranden zijn beland. Hetty Helsmoortel, notoir wetenschapswatcher, treedt op als meter van deze editie en roept op om massaal deel te nemen.
De mens heeft een grote invloed op het leven in zee. Vervuiling, aanrijking met meststoffen, klimaatwijziging, visserij, bouwwerken op zee, etc. Allen hebben ze een impact op de schelpdierbestanden. Maar ook het bewust of onbewust importeren van exotische dieren of planten draagt bij aan een gewijzigde schelpdierfauna.
Een grootschalige telling van aangespoelde schelpen op meer dan 400 km strand, zoals de Grote Schelpenteldag, is dan ook een uitgelezen kans om de instroom en evolutie van exoten op de voet te volgen. Rukken de Filipijnse tapijtschelp en de Amerikaanse strandschelp verder op? Hoe stellen reeds lang gevestigde vreemde schelpen als Amerikaanse zwaardschede, Amerikaanse boormossel, muiltje of Japanse oester het ondertussen? En wie weet, duikt er tijdens deze Grote Schelpenteldag een nooit eerder waargenomen exotische schelp of slak op?
Oostendenaar Hetty Helsmoortel, wetenschapswatcher bekend van Nerdland en wetenschapsshows in het Sportpaleis, is in ieder geval blij om bij deze editie als meter te mogen optreden: “Ik heb mijn hele jeugd schelpen verzameld om er strandbloemen mee te kunnen kopen. Ik ben dan ook ontzettend trots om zoveel jaren later meter te mogen zijn van dit fantastische burgerwetenschapsinitiatief, waarbij iédereen zijn steentje (of schelpje) kan bijdragen aan het verzamelen van nieuwe kennis. Heerlijk!”.
Naast exoten blijft er ook aandacht voor welke schelpen dit jaar de top-5 halen. Tijdens de voorbije zes edities identificeerden de deelnemers zo’n 300.000 schelpen, van in totaal bijna 70 soorten. In Vlaanderen leverde dit deze top-5 (in wisselende volgorde): halfgeknotte strandschelp, kokkel, nonnetje, mossel en Amerikaanse zwaardschede. In Nederland viel het nonnetje vorig jaar buiten dit koppeloton, maar waren dan weer meer ovale strandschelpen te tellen. En in Noord-Frankrijk deed de tapijtschelp het bijzonder goed.
De Grote Schelpenteldag, gecoördineerd door het VLIZ, is een van de grootste burgerwetenschapsinitiatieven aan de Europese kusten. Het is een hoogdag aan zee dankzij de inzet van EOS Wetenschap, Provincie West-Vlaanderen, Natuurpunt, Strandwerkgroep, Kusterfgoed, de tien kustgemeenten en heel wat vrijwillige helpers. In Nederland is Naturalis, en haar partners, intussen ook al aan de derde editie toe. En Noord-Frankrijk, met CPIE Flandre Maritime als coördinator, volgt dit jaar (na een opstart in 2023 op één strand) twee stranden op net over de Belgisch-Franse grens.
Deelnemers in Vlaanderen krijgen op zaterdag 23 maart hulp van bijna honderd schelpenexperten en ondersteuners. Deze laatste staan klaar op de telposten in elk van de tien kustgemeenten om strandbezoekers en gezinnen te begeleiden bij het verzamelen, herkennen en tellen van strandschelpen. Inschrijven voor de Grote Schelpenteldag is niet nodig. Je kan gewoon langskomen op een van de tien telposten. Maar voor wie als burgerwetenschapper een goede start wil maken, is inschrijven voor de gratis Grote Schelpenteldag-nieuwsbrief een aanrader!
