De Verenigde Naties lanceren voor het eerst een syntheserapport van duizenden schadelijke algenbloeien wereldwijd. Na 7 jaar werk door een honderdtal experts uit 35 landen – waaronder ook VLIZ-onderzoeker Maarten De Rijcke – vormt deze publicatie dé basislijn voor het opvolgen van toekomstige veranderingen in de verspreiding, frequentie en intensiteit van de schadelijke, en vaak ook giftige algenbloeien. De schadelijke impact ervan blijkt sterk te verschillen van regio tot regio, en afhankelijk van dewelke van de 250 schadelijke microalgen tot bloei komt. Overexploitatie van het mariene ecosysteem lijkt de schadelijke effecten sterk te doen toenemen, en vraagt meer onderzoek naar duidelijke verbanden.
De onderzoekers gingen aan de slag met data van 9500 gekende schadelijke algenbloeien (Harmful Algal Blooms - HABs) die wereldwijd uitbraken in de periode tussen 1985 en 2018. In sommige regio’s zagen ze het aantal en de intensiteit van de HABs toenemen (o.a. in de Middellandse Zee), terwijl in andere regio’s dit fenomeen stabiliseerde (o.a. langs de Europese kusten) of verminderde. De algemene veronderstelling dat schadelijke algenbloeien wereldwijd in opmars zijn – mogelijks als gevolg van klimaatverandering – kon deze studie dan ook niet hard maken. De auteurs merkten op dat sommige schadelijke soorten beter gedijen naarmate het zeewater opwarmt en verzuurt, terwijl andere soorten net achteruitgaan. Er blijkt geen algemene lijn te trekken.
Als de schadelijke algen tot bloei komen, observeren de auteurs over de jaren heen wel een grotere impact op de menselijke gezondheid en blauwe economie. Zo treedt meer voedselvergiftiging op na het eten van zeevruchten uit geïnfecteerde zones, met ernstige maag- en darmklachten of neurologische uitval tot gevolg. De algenbloeien leiden tot sterke waterverkleuring of schuimvorming, die het kusttoerisme schaadt. En uitbraken van bepaalde algensoorten leiden tot massale vissterfte in aquacultuurinstallaties in getroffen gebieden.
Meer uitleg over het ontstaan en impact van schadelijke algenbloeien in deze animatiefilm door het ALFF-project (ALgal Microbiome: Friends and Foes)
Een groeiende wereldbevolking, zeker in kustgebieden, leidt tot meer aquacultuuractiviteiten en exploitatie van mariene hulpbronnen, en zo dus op meer risico op schade door HABs. Maar de overexploitatie van de kustzeeën en oceaan blijkt de schadelijke effecten van de HABs zelf ook te versterken.
De voorliggende publicatie vormt nu samen met de eerder verschenen special issue van Harmful Algae 's werelds eerste basislijn voor het verder opvolgen van verschuivingen in de verspreiding, de frequentie en de effecten van schadelijke algenbloeien. VLIZ (Maarten De Rijcke) leverde in samenwerking met VMM en FAVV de Belgische data aan het geheel.
Lees het uitgebreide Engelstalige persbericht en de samenvatting voor beleidsmakers op de website van IOC-UNESCO. Verder lanceert UNESCO ook een nieuw interactief portaal voor HABs waar bezorgde burgers en wetenschappers gegevens en kennis over schadelijke algenbloeien kunnen bekijken, van lokale tot mondiale schaal.
Dit globale onderzoek over schadelijke algenbloeien werd gesponsord door de Vlaamse overheid en de Intergouvernementele Oceanografische Commissie (IOC) van UNESCO. De onderzoekers en auteurs maakten o.a gebruik van de HAB-soortenlijst binnen het World Register of Marine Species (onderdeel van de LifeWatch taxonomic backbone). Deze, en twee andere datasets (HAEDAT en HABMAP-OBIS) gebruikt in deze studie, zullen ook in de toekomst helpen bij het beantwoorden van wetenschappelijke en beleidsvragen rond schadelijke algenbloeien, en hun impact op de kustecosystemen en de mens.