Met de ingebruikname van de state-of-the-art robot USV Gobelijn en de snelle werkboot Abbé Mann bereikt het Vlaams Instituut voor de Zee een nieuwe mijlpaal. In combinatie met de realisatie van een wetenschapshaven in Oostende is het onderzoeksinstituut nu klaar voor meer, flexibeler en vanop afstand uitgevoerd grensverleggend zeeonderzoek en innovatie. Het VLIZ breidt zo zijn vaarpotentieel uit dat al bestond uit het Vlaamse onderzoeksschip RV Simon Stevin (°2012), de RIB Zeekat en vier zeegaande robots.
Met de aankoop van het oppervlaktevaartuig USV Gobelijn – een zogenaamd Uncrewed Surface Vehicle – beschikt het VLIZ nu als één van de eerste onderzoeksinstituten ter wereld over een dergelijk observatieplatform. Deze robot werd gebouwd in Noorwegen door Maritime Robotics. Met een lengte van 9 meter kan de USV beschouwd worden als een klein onderzoeksschip. De robot is uitgerust met wetenschappelijke instrumenten en sensoren waaronder een state-of-the-art meetsysteem om de koolstofcyclus en andere levende en niet-levende parameters in het zeewater te bestuderen. Daarnaast beschikt de USV over een uniek systeem om andere robots te lanceren en op te halen.
Vanuit een controlecentrum aan wal kunnen piloten de USV Gobelijn wereldwijd vanop een afstand besturen. Het vaartuig kan zo meerdere dagen of zelfs weken aan een stuk wetenschappelijke metingen uitvoeren op zee. Dit stelt wetenschappers in staat om mariene fenomenen op langere tijdschalen te observeren, bijvoorbeeld over meerdere getijdencycli heen. Met zijn aanzienlijke autonomie, snelheid en vaarbereik verhoogt de USV Gobelijn de actieradius van het VLIZ. Het vaarplatform kan hierdoor – als een van de eerste in zijn soort – zowel in de Noordzee als op de volle oceaan opereren.
De USV Gobelijn zal de weg banen naar meer observatie, onderzoek en innovatie op zee, met minder personeel en een kleinere koolstofvoetafdruk. Dit zou wel eens een paradigmaverschuiving kunnen zijn in onze benadering van oceaanobservatie, een die hard nodig is om het mariene systeem volledig te doorgronden en een duurzame ontwikkeling van de Blauwe Economie mogelijk te maken.
De werkboot Abbé Mann (genoemd naar de mariene wetenschapper avant-la-lettre Théodore-Augustin Mann) is polyvalent inzetbaar op het Belgisch deel van de Noordzee, waardoor het VLIZ meer dan ooit flexibiliteit kan inbouwen in zijn operaties. De Abbé Mann meet 11 meter en is ontwikkeld door het Nederlandse bedrijf STORMER. De combinatie van een beperkte diepgang van 1 meter, een vaarsnelheid tot bijna 40 km/u en een A-frame met een hijscapaciteit van 500 kg, maakt dat de Abbé Mann efficiënt, multifunctioneel en ook kustnabij inzetbaar is. Het compacte vaartuig zal onderzoek naar onder andere kustverdediging en kustnabije plastiekvervuiling vergemakkelijken. Snelle interventies bij evenementen, ondersteuning van duikmissies en campagnes met de roboticaplatformen behoren tevens tot de mogelijkheden.
Beide vaartuigen kunnen vanaf heden ook veilig aanmeren in een nieuwe wetenschapshaven in het Oostendse Visserijdok. Een drijvend ponton en een verstelbare kolomzwenkkraan verhogen de toegang tot het dok als mariene testomgeving voor de sensoren en robotica van het VLIZ.
De VLIZ-vloot van nieuwe en gevestigde vaartuigen is complementair inzetbaar in termen van grootte/diepgang, autonomie, snelheid en bereik. Dit biedt het VLIZ de unieke mogelijkheid om een leidende onderzoeksrol te spelen en te versterken in de zuidelijke Noordzee.
De aankoop van de werkboot Abbé Mann kon gerealiseerd worden dankzij de steun van de Vlaamse overheid. De aankoop van de USV Gobelijn en de aanleg van de wetenschapshaven werden ondersteund door middelen die verworven werden in het kader van het ‘Brexit Adjustment Reserve’ (BAR). Met de BAR biedt de EU financiële steun aan organisaties, ordernemingen en overheidsinstanties om de negatieve effecten van de Brexit te verzachten en te remediëren. Het VLIZ, en bij uitbreiding de hele Vlaamse mariene onderzoeksgemeenschap, versterkt met deze investering haar rol op het vlak van mariene autonome observatiesystemen binnen een Europese context. Hierdoor kan het als een gelijkwaardige partner in nieuwe samenwerkingsverbanden treden met de gespecialiseerde centra in het VK en de ruimere onderzoeksgemeenschap rond de Noordzee.