Van de zeebodem tot de boekenplank: leestips die je niet mag missen

We moeten alweer een paar decennia teruggaan in de tijd om een overkoepelende, Nederlandstalige veldgids te vinden voor de Vlaamse kust (inclusief de fauna van de duinen en niet alleen gericht op de zee of het strand). Vanwege het sterk toegenomen belang van burgerwetenschap en ecotoerisme is een nieuwe gids dus zeker geen overbodige luxe. Met slechts 144 pagina’s blijft het overlopen van de soorten finaal natuurlijk beknopt, maar toch is er wat moeite gedaan om minder gekende groepen te belichten zoals bijvoorbeeld mossen, insecten en vissen. Het is een bijzonder goede evolutie dat ook voor een breed publiek een ecosysteem als geheel wordt behandeld, waarbij de plaats van ‘lagere organismen’ ook benadrukt wordt. De gids is verder zeer laagdrempelig opgesteld, voor mensen die een beter algemeen overzicht van de kustfauna en -flora willen bekomen, of zich willen inlezen als beginnend natuurgids. Als startpunt is het dus ideaal. Maar voor wie zich specialiseert in een bepaalde groep en/of voor meer gevorderde amateurbiologen is het boek dan weer te beperkt. Vooraan zorgt de inleiding over de landschapsvorming en de geschiedenis van het gebied voor een gedegen introductie.

Deze meeslepende historische roman van de schrijver van de pas verfilmde Killers of the Flower Moon neemt de lezer mee naar het jaar 1742. Na een fout gelopen expeditie belandt de bemanning van een Brits marineschip op een afgelegen eiland in Patagonië, dat er moet overleven in barre omstandigheden. Niet alleen de strijd tegen de natuurelementen vormt een probleem, ook interne conflicten steken de kop op. Aan boord heerste een ijzeren discipline en een onbetwiste hiërarchie, maar gelden die regels nog wel nu het schip er niet meer is? Het boek doet sterk denken aan andere journalistieke kaskrakers over mislukte zeereizen zoals Waanzin aan het einde van de aarde, de Belgica-expeditie, en Endurance, over de expeditie van ontdekkingsreiziger Ernest Shackleton. Net als in Killers of the Flower Moon is de relatie tussen de inheemse bevolking enerzijds en Europese indringers anderzijds een belangrijk thema in dit boek. Het westerse superioriteitsgevoel van de gestrande bemanning wordt ernstig op de proef gesteld wanneer de matrozen voor hun overleven afhankelijk worden van de hulp van de inheemse bevolking. Kortom, The Wager gaat over het spanningsveld tussen mens en natuur, tussen officiers en matrozen, en tussen culturen onderling. Grann beschrijft deze spanningen meesterlijk.

Uitzonderlijk bespreken we graag eens een Engelstalig boek. Toegankelijke boeken over specifieke mariene organismen, in dit geval zeewieren, zijn eerder schaars. Hoewel het boek op het eerste zicht vrij technisch oogt in de beschrijvingen, werd er alles aan gedaan om ook gastronomie, cultuur, aquacultuur en geschiedenis te koppelen aan de ecologie en biologie van de wiergroepen. Er is zeer veel aandacht voor de manier waarom de mens met zeewier omgaat en omgegaan is in het verleden. Terecht, want het is na het lezen duidelijk dat zeewier enorm veel mogelijkheden biedt voor een duurzame toekomst. Het boek is bovendien mooi geïllustreerd. Naast de vele foto’s springen enkele schema’s en illustraties in het oog die zeker voor educatieve doelen bruikbaar zijn. Zo wordt onder andere de levenscyclus van Zeesla heel mooi voorgesteld en is er achteraan een duidelijk overzicht met hoe men bepaalt of een organisme tot een bepaald phylum behoort.

De bibliotheek van het VLIZ verzamelt informatie over de Vlaamse kust, de Noordzee en de wereldzeeën. Ze is voor iedereen toegankelijk tijdens de werkuren (9 tot 16u), maar momenteel kan je nog geen boeken uitlenen. Er is ook een groot digitaal luik. Doorzoek de volledige collectie. Blijf op de hoogte en schrijf je in op de aanwinstenbrief.