Tijdens een recent door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) geleide expeditie op Groenland onderzocht de jonge crew met een ‘Video Plankton Recorder’ hoe het afsmelten van de gletsjers het ecosysteem en de visserij in het Arctische gebied drastisch dreigt te wijzigen.
Het Arctische klimaat verandert driemaal sneller dan het wereldgemiddelde. De ijskappen smelten en gletsjers krimpen er aan een hoog tempo, samen goed voor een wereldwijde zeespiegelstijging van 0,6mm per jaar. Daarnaast dreigt de gewijzigde zoetwaterinstroom een grote impact te hebben, zowel op de wereldwijde oceaanstromingen als op de lokale productiviteit van het ecosysteem. Vooral gletsjers die vandaag nog rechtstreeks via fjorden met de zee in contact staan (‘marine-terminating glaciers’) zijn bepalend. Bij dit type gletsjer – in tegenstelling tot ‘land-terminating glaciers’ – veroorzaakt een pluim afstromend zoet smeltwater een opwelling van diep water, rijk aan voedingsstoffen. Die leidt in de zomer tot een soms wel tienmaal hogere productie aan plankton, vis en ander zeeleven. Intussen trekken de gletsjers op Groenland zich terug aan 110 m per jaar (periode 2000-2010). De vrees bestaat dat bij verdere klimaatwijziging gletsjers zich steeds verder zullen terugtrekken en ‘marine-terminating glaciers’ geleidelijk zullen plaats ruimen voor ‘land-terminating’ gletsjers, met grote negatieve gevolgen voor natuur en visvangst.
Van 28 juni tot 10 juli coördineerde het VLIZ – met steun van het Eurofleets+ programma en i.s.m. het NIOZ (NL) en Hereon (DE) – een expeditie in West-Groenland, aan boord van het Groenlandse onderzoeksschip RV Sanna. In een uitgestrekt fjordengebied van meer dan honderd kilometer lang, met zowel ‘marine-terminating’ als ‘land-terminating’ gletsjers, onderzochten de jonge vorsers de gevolgen van klimaatverandering op de verspreiding van het plankton, op de opwelling van nutriënten en op de complexe interactie met het mariene ecosysteem. Om dit efficiënt, snel en op grote schaal te kunnen doen, zette het VLIZ innovatieve technieken zoals de ‘Video Plankton Recorder’ (VPR) in. Dit innovatieve toestel bewees eerder zijn diensten in de Noordzee, binnen het door VLIZ getrokken LifeWatch programma. De VPR laat toe om, voortgetrokken door een onderzoeksschip hoge resolutie beelden (25 frames/seconde) van plankton te nemen en die in real time naar het schip te sturen.
(Lees verder onder de afbeelding)
De Video Plankton Recorder aan boord van de RV Sanna in West-Groenland.
Door simultaan de diepte, temperatuur, troebelheid en zoutgehalte te meten, kunnen de onderzoekers snel een accuraat beeld van het plankton, zijn verdeling in de waterkolom en zijn omgeving verkrijgen. “Steeds vaker zetten zeeonderzoekers hoogtechnologische systemen, zoals HR-camera’s en robots, in ter ondersteuning van hun onderzoek. De inzet van dergelijke technieken past perfect binnen de strategie om aan de hand van geïntegreerde observatiesystemen en nieuwe technologieën mogelijkheden te creëren om uitgestrekte en vaak moeilijk bereikbare gebieden zoals het Noordpoolgebied in hoog detailniveau te gaan bemeten. Het VLIZ wil die ervaring de volgende jaren maximaal inzetten op het bestuderen van de klimaatverandering”, aldus Wieter Boone, expeditieleider en hoofd van het Marine Robotics Centre van het VLIZ.
Beleef de Groenlandexpeditie via een time-lapse video genomen vanop het onderzoeksschip RV Sanna.