Eeuwenlang was de zee een mannenzaak. Aan boord van schepen werden vrouwen geweerd, en ook in de mariene wetenschap bleef hun rol lang onderbelicht. Project Olivia, een campagne van het Agentschap Maritieme Dienstverlening & Kust (MDK), wil daar verandering in brengen. Ze wil meisjes en vrouwen sensibiliseren rond mogelijke opleidingen, jobs en loopbaanpaden. Met VLIZ sluiten we ons aan bij deze boodschap: vrouwen horen thuis in de maritieme wereld!
Project Olivia
Project Olivia maakt zichtbaar wat te lang onzichtbaar bleef: de kracht, kennis en betrokkenheid van vrouwen in de maritieme wereld. De campagne brengt een ode aan vrouwelijke zeevaarders, wetenschappers, technici en beleidsmakers, vroeger en nu. Meer vrouwen, met diploma of talent, op het water of ernaast, internationaal en om de hoek, is de boodschap. VLIZ steunt dit initiatief ten volle en werkt mee aan een inclusieve toekomst op en rond de zee.
Ook in de mariene wetenschappen: ongelijkheid in de cijfers
Volgens het Global Ocean Science Report (2020) is 39% van de mariene wetenschappers wereldwijd een vrouw (in België: 40%). Maar naarmate de carrière vordert, nemen de cijfers af: bij (post)docs is nog 43% een vrouw, bij onderzoekshoofden en professoren zakt dat tot 22%. Een duidelijk voorbeeld van het zogenaamde leaky pipeline-syndroom, waarbij vrouwen geleidelijk uitstromen op elk carrièreniveau, ondanks een goede instroom.
De ongelijkheid beperkt zich niet tot tewerkstelling alleen. Ook deelname aan internationale conferenties ligt vaak lager bij vrouwen (tussen 29 tot 53%). En hoewel publicatietempo en impact gelijklopen, publiceren vrouwen gemiddeld over kortere periodes. Er is dus niet alleen sprake van een genderkloof, maar ook van een uitholling onderweg.
Een sector in beweging
De maritieme wereld maakt stilaan ruimte voor nieuwe stemmen en perspectieven, maar hardnekkige obstakels blijven bestaan. Project Olivia zet krachtige vrouwelijke rolmodellen in de kijker en maakt zo deze uitdagingen zichtbaar. Tijdens Oostende voor Anker nam Karen Rappé, contactpersoon Filantropie bij VLIZ, deel aan een panelgesprek over vrouwen in de maritieme wereld. Het debat was gecoördineerd door Wim Opbrouck van het Instituut voor Onderzoek van de Betovering der Zeeën (IOBZ). Samen blikten ze terug op de geschiedenis én spraken ze over de weg naar verandering.
Karen Rappé (uiterst rechts) tijdens het panelgesprek bij Oostende voor Anker.
Wat kan helpen?
Want er zijn oplossingen, maar die vragen inspanning op meerdere niveaus: een evenwichtige vertegenwoordiging in raden van bestuur, flexibele werkuren, kinderopvang, meer vrouwelijke sprekers en rolmodellen, genderneutrale communicatie. Het is essentieel dat vrouwen ook een volwaardige stem krijgen in beleidsdialogen en dat er aandacht blijft voor diversiteit in profielen en achtergronden.
Technologie, data-analyse, robotica, veldwerk – het marien onderzoek verandert, en vraagt om een breed palet aan competenties. De zee is een werkvloer geworden, met nood aan laboranten, technici, wetenschappers, programmeurs. Net zoals op het land hebben we een diverse crew nodig om koers te zetten naar een duurzame toekomst.
VLIZ in perspectief
Bij VLIZ is 48% van het personeel vrouwelijk. Die goede genderbalans is het resultaat van de bewuste inspanning om inclusie en gelijkheid te bevorderen op alle niveaus van de organisatie. Al blijven er uitdagingen. De praktijk toont dat ambities soms onder druk komen te staan door externe factoren zoals zorgverantwoordelijkheden. Gelijke kansen creëren vergt meer dan een intentie: ze vragen blijvende inzet en structurele steun.