Op onze Vlaamse stranden zijn er per 100 meter vloedlijn gemiddeld 137 stuks afval te vinden. Hierdoor wordt de grens (20 per 100m) die door de Europese regels worden voorgeschreven, overtreden. Ook op zee drijven gemiddeld zowat 4000 items per km², terwijl onder water en op de zeebodem naar schatting zeker ook zoveel items aanwezig blijken te zijn. Met 25 concrete acties willen de minister van de Noordzee en de minister van Leefmilieu de instroom van zwerfvuil in de Noordzee voorkomen en afval dat zich reeds in het mariene milieu bevindt, verwijderen.
De vervuiling van de zeeën en oceaan is een wereldwijde uitdaging. En hoewel België slechts 67 km kust heeft, toch heeft ons land ook te kampen met marien zwerfvuil (zie VLIZ-beleidsinformerende nota, 2022). Voortbouwend op de evaluatie van het eerste Federaal Actieplan Marien Zwerfvuil uit 2017 blijkt dat er dringend bijkomende maatregelen nodig zijn om het probleem van marien zwerfvuil écht aan te pakken, en dat we meer moeten denken richting structurele oplossingen. Anders blijft het dweilen met de kraan open…
In samenspraak met een nationale werkgroep – waarin ook het VLIZ zetelt en bijdraagt – en verschillende belanghebbenden werden 25 concrete acties uitgewerkt om zwerfvuil op zee te voorkomen en zwerfvuil dat zich reeds in het mariene milieu bevindt, te verwijderen. Het nu gelanceerde actieplan is een flexibel instrument zijn, waaraan extra acties kunnen toegevoegd worden in de periode 2022-2027.
Een greep uit de acties die nu alvast al geprogrammeerd staan:
- Inzetten op structureel oplossingen voor de beroeps- en recreatieve visserij: Verloren geraakt vistuig op zee inzamelen en oud vistuig beter gaan recycleren. Bepaalde soorten vistuig verbieden en op zoek gaan naar alternatieve duurzame materialen voor bijvoorbeeld spekking (plastiek draden ter bescherming van sleepnetten) en vislood (voor het verzwaren van de lijn en werpgewicht bij het hengelen). Het Fishing For Litter project, waar vissers het zwerfvuil dat ze opvissen uit zee aan wal brengen, intensifiëren. Milieubewustzijn stimuleren binnen de opleiding voor visserijstudenten. …
- Nieuwe toevoer van zwerfvuil en schadelijke producten naar zee vermijden: Het gebruik van producten die aanleiding geven tot mariene vervuiling afbouwen, alsook plastics voor eenmalig gebruik. Daartoe worden zowel regelgevende als sensibiliserende maatregelen voorzien.
- Meer aandacht voor de monitoring van de zwerfvuilproblematiek in de Noordzee en voor de opruiming ervan. Extra aandacht gaat naar onderzoek naar microplastics. Afvalhotspots in zee identificeren en opruimen. Burgers stimuleren op grote schaal data helpen inzamelen over zwerfvuil via de Marine Litter Watch app (ontwikkeld door het Europees Milieuagentschap).
- Promotie van het Blue Flag-label in België, de onderscheiding voor stranden, zwemvijvers, jachthavens en exploitanten van duurzame vaarvakanties. Aanvragers moeten aan een reeks strenge milieu-, educatieve, veiligheids- en toegankelijkheidscriteria voldoen en blijvend handhaven.
- Het systematisch schoonmaken van de 280 scheepswrakken op de bodem van de Belgische Noordzee van eraan vastgehaakte visnetten en -lijnen, en errond liggende vislood. Via de ‘Adopt a Wreck’-campagne vrijwilligers inzetten om betrouwbare informatie in te winnen over de werkelijke toestand van marien zwerfvuil en biodiversiteit op en rond scheepwrakken.