Naam: Gerardus Mercator / Gerard De Cremer / Gerard De Kremer
Geboortedatum - sterfdatum: 5 maart 1512 (Rupelmonde) – 2 december 1594 (Duisburg)
Levensloop: Gerard De Cremer werd op 5 maart 1512 geboren in Rupelmonde als zevende kind van Hubert en Emerentia De Cremer. Zijn jeugd spendeerde hij hoofdzakelijk in Gangelt, waar zijn vader actief was als schoenmaker. Mercator ontving zijn eerste lessen Latijn van zijn vermogende nonkel Gysbrecht, de kapelaan van het Sint-Jansgasthuis in Rupelmonde. Het was ook deze nonkel die Mercators vervolgopleiding aan de ‘Broeders des Gemenen Levens’ in ’s Hertogenbosch én zijn studies aan de Universiteit van Leuven financierde. Mercator verdiepte zich in de filosofie, wiskunde, astronomie, geografie en cartografie, onder andere onder leiding van de Nederlandse geleerde Gemma Frisius. Zijn doel was een cosmografie te schrijven die het volledige ontstaan en de samenstelling van de aarde, het heelal, de natuur en de mens zou beschrijven. Hij ging aan de slag als instrumentenbouwer en landmeter, en als cartograaf startte Mercator ook met het maken van zijn eigen globes. Als humanist stond Mercator open voor een kritische kijk op zijn tijd. Dit speelde hem parten, want in februari 1544 werd hij beschuldigd van ketterij en opgesloten in de kelders van het kasteel van Rupelmonde. Zeven maanden later kwam hij echter alweer vrij, wellicht bij gebrek aan bewijzen en onder druk van zijn academische contacten. In 1552 verhuisde Mercator uiteindelijk met zijn gezin naar Duisburg in het Rijnland, omdat hij zich in het katholieke Leuven niet meer veilig voelde. Hier bracht hij zijn grote werken uit. Tussen 1559 en 1562 werkte Mercator in het gymnasium van Duisburg als leerkracht wiskunde en kosmografie. Hij stierf ook in deze stad in 1594.
Belang voor de geografie: De eerste kaart van Mercator verscheen in 1537 en betrof een historische beschrijving van Palestina: de Amplissima Terrae Sanctae descriptio. De Orbis Imago (wereldkaart in dubbelhartvormige projectie) werd uitgebracht in 1538 en was de eerste kaart die de naam ‘America’ gaf aan beide helften van het continent. In 1540 verscheen de Kaart van Vlaanderen en in 1541 werkte Mercator zijn Aardglobe af die van zeer groot belang was voor de cartografie. Na zijn verhuis naar Duisburg bracht hij zijn grootste werken uit, waaronder in 1554 de Europae descriptio, de eerste kaart van Europa die de onderlinge positie van de landen correct weergaf. In 1569 publiceerde Mercator zijn Nova et aucta terrae descriptio ad usum navigantium emendate accomodata (de wereldkaart in de projectie met wassende breedtegraden) waarop de loxodromen van zijn aardglobe werden overgenomen en dienden als richtlijnen voor het kompas. Het was de eerste kaartprojectie die geen hoekvervormingen had (de befaamde 'Mercatorprojectie'). Uiteindelijk werd de Mercatoratlas in 1595, enkele maanden na zijn dood, gepubliceerd. Mercator was overigens de eerste om de benaming 'atlas' in de mond te nemen. Zijn hoekgetrouwe wereldkaart en zijn berekening van de magnetische afwijking van het kompas, zorgden ervoor dat zeevaarders met voldoende grote zekerheid hun koers konden bepalen.
Meer lezen:
